dinsdag 26 januari 2010

SLOTANALYSE: Een leerschool voor de schrijver

De elfde editie van het Hollandse Nieuwe festival was een uitgelezen plek om te zien wat de volgende generatie toneelschrijvers te bieden heeft. In hoeverre kwam wat het publiek zag overeen met wat de schrijvers in gedachten hadden?

Door Michiel Bulthuis

“De opzet is niet om te maken wat de schrijver wil,” volgens artistiek leider van Hollandse Nieuwe Paulette Smit. “Die mag lijdzaam toekijken,” grapt ze erachteraan. “Het is bedoeld als leerproces. Je moet dwingend genoeg schrijven. In principe heeft de schrijver geen contact met de regisseur en de acteurs. De enige restrictie is dat de tekst alleen mag worden aangepast met toestemming van de schrijver. Dat is met Kim Buntsma’s stuk gebeurd. We hebben haar daarover gebeld en ze maakte totaal geen bezwaar. ‘Ga maar lekker aan de slag,’ zei ze.”

Acht beginnende schrijvers lieten hun script bewerken tot een toneelstuk dat tijdens het Hollandse Nieuwe festival werd getoond. De acteurs, regisseurs, dramaturgen en decorontwerpers kregen twee weken de tijd om het stuk vorm te geven. Van 4 tot 7 november waren deze voorstellingen op het Westergasfabriekterrein te zien.

Levenswijsheden
Hollandse Nieuwe is dus vooral een leerschool voor de beginnende schrijvers. Daniël Osei Bonsu, schrijver van ‘De Luchtballon’, weet al wat hij de volgende keer anders doet: “Ik was bij een van de eerste repetities en ze waren nog bezig met dingen opbouwen. Ik denk dat het stuk anders was geworden als ik daar niet bij was geweest. Een aantal dingen waren een beetje onduidelijk. Dat komt denk ik, doordat ik geen synopsis erbij had gedaan.”

“Mijn stuk was wat ingewikkelder dan de rest. Er zaten veel filosofische teksten en beroemde citaten in.” Zijn hoofdpersoon, Brian, haalt al zijn levenswijsheden uit filosofische boeken. Als hij op een dag een eveneens belezen jongedame tegenkomt, neemt zijn leven een onverwachte wending.

Pakweg een halve maand na de repetitie zag Bonsu de uitwerking van zijn script. “Ik vond het mooi. Het was iets anders dan ik bedoeld had. De benadering van de jongedame in mijn stuk was bijvoorbeeld anders. Naar mijn idee was zij meer dame, heel zwoel, best wel smooth. Type Sex and the City, hoogopgeleid. Ze praat niet veel, maar áls ze praat let iedereen op! In het stuk hield ze korte pauzes en was ze best luidruchtig. Ze hebben hun eigen interpretatie aan het stuk gegeven.”

Multi-interpretabel
“De voorstelling was heel anders dan ik me had voorgesteld,” vindt ook Omar Dahmani. Zijn ‘Zaka de Klootzak’ sleepte de Hollandse Nieuwe Toneelschrijfprijs én de Hollandse Nieuwe Publieksprijs in de wacht. “De hoofdlijnen van wat ik wilde vertellen zaten er wel in. Wat kleinere dingetjes, de achterliggende gedachte, zullen maar door een paar mensen in de zaal zijn opgepikt. Het is multi-interpretabel, zeg maar.”

‘Zaka de Klootzak’ vertelt het verhaal van drie vrienden die elke dag op hetzelfde bankje over dezelfde dingen praten. “Ik ben een aantal keren bij de repetities geweest en ze hadden wel wat vragen,” herinnert hij zich. “Onder andere over de straattaal. Een aantal dingen hadden ze echt niet begrepen. Vanaf het begin heb ik duidelijk gemaakt dat ik dingen in overleg wil doen en dat ik het ook wil horen als zij ideeën hebben. De acteurs hebben veel eigen input gehad.”

Dahmani is erg tevreden met wat er op het festival te zien was: “Het is beter geworden dan ik had gedacht. Ze hebben echt het verhaal eigen gemaakt. Het stukje dat Roy verliefd is op een actrice bijvoorbeeld. Dat is gewoon iets kleins dat ik erin had gestopt. Zij lieten daar stiltes vallen en speelden met het publiek. Daardoor werd het echt een ding.”

Anders
Het liep anders met ‘Vrouwvolk’ van Donatella Civile. In haar stuk vieren zeven vrouwen de veertigste verjaardag van een man, voor wie ze allemaal iets hebben betekend. Bij aankomst op zijn landgoed blijkt hij echter overleden te zijn. “Qua toon was het anders dan hoe het in mijn hoofd zit,” legt ze uit. “Er zit niet veel energie in de stem van iemand, waarvan een geliefd persoon overleden is. De toon moet laag zijn. De voorstelling op het festival was heel erg up van toon.”

“Ik waardeer de moeite die ze ervoor gedaan hebben. Voor iedereen is het jammer als een samenwerking niet zo goed verloopt. Dit kan, dit gebeurt. Het is zonde. Ik heb heel veel gehad aan de gesprekken achteraf. De actrices hebben flink ermee lopen worstelen. De tekst moet zo dwingend zijn dat het niet van toon kan wijzigen.”

maandag 11 januari 2010

SLOTANALYSE: 'Hollandse Nieuwe is het nieuwe Holland'

Door Ilrish Kensenhuis

Schrijvers Omar Dahmani en Ger van Veen delen de toneelschrijfprijs op de elfde editie van het Hollandse Nieuwe Festival. Een festival dat theaterproductiehuis MC om het jaar organiseert. Saillant detail; Omar is 19 jaar, is van Marokkaanse komaf en verwierf in zijn woonplaats Amsterdam en omstreken naamsbekendheid als upcoming rapvirtuoos.
Ger van Veen beweegt zich ruim twintig jaar in het schrijversvak, schreef veel journalistiek materiaal, is van origine Nederlands en is vergeleken met zijn opponent de senior van dit stel te noemen. Zo op het eerste gezicht lijken deze mensen niets of nauwelijks iets met elkaar te maken te hebben. Maar ondanks al deze verschillen lukt het MC om mensen zoals Omar en Ger in één context samen te brengen. Hoe komt deze cross-over tussen mensen met verschillende achtergronden, afkomstig uit verschillende culturen en werkend met een verscheidenheid aan disciplines tot stand? En waarom is MC dé plek hiervoor.

Hollandse Nieuwe is een festival dat nieuwe talentvolle schrijvers en makers de kans biedt om zich met hun concepten in de kijker te spelen en op deze manier kans te maken op de Hollandse Nieuwe toneelschrijf-of makersprijs; een prijs waarmee zij hun eenakter of presentatie onder professionele begeleiding van MC verder kunnen ontwikkelen.
De winnende eenakters en/of presentaties worden door MC in productie genomen. Maar ook de eenakters en presentaties die niet in de prijzen vallen hebben kans om elders doorontwikkeld te worden.

De roots van het festival liggen bij Theater Cosmic en het festival was lange tijd enkel gericht op (nieuwe) toneelschrijvers. Door de fusie tussen Cosmic Theater en Made in da Shade tot MC heeft Hollandse Nieuwe een metamorfose ondergaan. Zo is er nu naast plek voor schrijvers ook plek voor (nieuwe) theatermakers en krijgen ook makers van buiten Nederland de gelegenheid om hun werk op het festival te presenteren.
De uit Groot – Brittannië afkomstige en net afgestudeerde Lasana Shabazz maakte tijdens de elfde editie van het festival vele tongen los met zijn eenakter 'Coontown' waarin hij de materie Blackface op geheel eigen wijze etaleerde. Een koppeling naar de huidige Nederlandse samenleving was snel gemaakt. Maar ook Tjon Rockon verlegde grenzen en maakte een eenakter genaamd 'Double Dong' waarin hij homoseksualiteit binnen de HipHopcultuur belicht. Een onderwerp dat leeft, maar vaak onbesproken bleef. Het gebruik van dans en muziek werd ook in deze eenakters niet geschuwd. Beide heren legden met de door hun gekozen onderwerpen niet alleen hun vinger op een zere plek maar sloten ook naadloos aan bij hetgeen waar MC voor staat; multicultureel, multidisciplinair en nu.

Hollandse nieuwe is echter geen plek waar schrijvers en makers met een kleurtje kansen wordt gegeven om hun kleur, maar juist een plek waar ze dingen kunnen uitproberen die op andere plekken en in een andere context (misschien) niet of anders worden begrepen*. MC brengt schrijvers en makers bij elkaar en door hen de gelegenheid te bieden om samen te werken met een grote verscheidenheid van mensen ontstaan er baanbrekende producten. De inbreng, begeleiding en participatie van professionele acteurs en regisseurs, die zowel in theater, televisie of film hun sporen hebben verdiend voegt een extra dimensie toe aan tot welke hoogte een uit te werken idee kan stijgen. Tegelijkertijd zorgt dit gegeven ook voor eenheid en aangezien iedereen vanuit hetzelfde punt vertrekt behoudt het festival ook haar kracht; de schrijver of de maker staat ten alle tijde centraal. Een concept waar lef voor nodig is en waarin geen plaats is voor egotripperij.


MC heeft met Hollandse Nieuwe een festival in handen dat dienstbaar is aan de vraag die (nieuwe)makers, jong en oud, zwart en wit hebben naar een platform waarbinnen zij hun ideeën kunnen werken. Door de focus te verleggen naar de mogelijkheden van een idee in plaats van het resultaat van een (eerste) uitwerking kunnen schrijvers en makers langer theatraal blijven dromen. Door de zorgvuldigheid waarmee MC de schrijvers en makers selecteert en vervolgens begeleidt waarborgt men de kwaliteit en waakt men ervoor 'the bigger picture' uit het oog te verliezen; als theaterproductiehuis een kloppend hart zijn en blijven dat te alle tijde beïnvloed blijft door de tijd, ontwikkelingen en het moment.

Nb: Zin met quote van scenarioschrijver en regisseur Maarten van Hinte (*) quote uit kennismakingsgesprek 17 oktober 2009.
de HN11'09 dagkrant DAG 1 t/m 4.'Dit is theater – Jesse Goossens.

zondag 8 november 2009

Teasende Kus

Door: Maaike Schuurmans

‘Kies en kus tonight,’ is de opdracht voor het publiek vanavond. ‘Zet uw telefoon op tril – je weet nooit wie je nog gaat bellen of smsen - en maak ook kennis met je buren!’ Het publiek maakt lachend kennis met de buren; een koppeltje geeft elkaar een zoen. ‘het is vanavond onze taak het publiek een kus mee te geven.’

‘work in progress’


Hoewel het publiek bij de inloop wordt verwelkomd door de acteurs en de voorstelling reeds lijkt begonnen, komt er toch een man op het podium vertellen dat het een ‘work in progress’ is vanavond. Welkom op Hollandse Nieuwe 11 bij de voorstelling Ik Wil Je geschreven door theatermaker en regisseur Loes Hegger, die zelf ook in de zaal zit. Een accordeonist en vier acteurs met de tekst nog in de hand moedigen het publiek aan. Accordeonmuziek klinkt. ‘Vanavond gaat het om u en mij, u gaat iemand kiezen om te kussen, dus wie ziet u naast u, wie gaat ú straks kussen?’

Kies en Kus Show

Eén van de mannen kondigt als een circusdirecteur de kussenparade aan: de luchtkus, de wetenschappelijke kus, de verliefde kus, de geweigerde kus, de woedende kus. Ze komen allemaal voorbij en worden getoond door twee ijverige acteurs. En dat allemaal in een bioscoopzaal van het Ketelhuis vanavond. Lekker weggezakt in zo’n rode bioscoopstoel zijn de verschillende kussen – zeker niet de filmkus - niet moeilijk voor de geest te halen. Maar dit is geen film, het licht blijft aan, en het publiek wordt geconfronteerd met de opdracht iemand te gaan vinden vanavond om mee te kussen. ‘Want vanavond kan alles, op het gebied van kussen dan.’

Multiculturele kus

Naast de kussenparade, die de rode draad van het verhaal vormt, komen nu ook de andere verhaallijnen tot leven, een vrouw heeft een opvallende dalmatiër gezien en vraagt zich af of het een teken is. Ook maken we kennis met meneer en mevrouw Jansen. Maar deze lijnen vallen in het niet bij de steeds terugkerende kussenparade: de eerste kus, en ook: de multiculturele kus: ‘als jij niet met hem wil,’ wordt één van de twee actrices verteld; ‘dan heb je een vooroordeel.’ Vervolgens roept één van de mannen haar met zwaar accent toe: ‘Hé, ken ik jou niet ergens van.. is deze plaats al bezet.’ Hij vervolgt: ‘Multi is veel en cult is groep, dat betekent groepskus.’ Maar er zijn ook twee vrouwen in een café die het een man lastig maken. De sfeer is veranderd, kussen is niet alleen maar leuk, want hoe moet het en met wie en wanneer precies? De personages zijn de kussenparade inmiddels zat: ‘Kunnen we het niet over iets anders hebben? Eerwraak? Islam?’ En ook: ‘We moeten het over zoiets als zinloos geweld hebben. Kan heel leuk zijn.’ De circusdirecteur die eerst nog zo enthousiast de kussenparade aankondigde. wordt nu boos aangekeken: ‘Jij vraagt ons van alles, maar wie ben jij?’

Uiteindelijk verlaat het publiek de voorstelling vrolijk, het koppeltje geeft elkaar weer een zoen. Loes Hegger stapt lachend op de acteurs af. Misschien was met nog iets meer tijd en ‘work’ van de acteurs ook meer ‘progress’ gekomen zodat de grappige tekst meer diepgang had gekregen. Naar het einde van het stuk krijgen de andere kanten van de personages weinig kans omdat ze toch een beetje worden overschaduwd door de geestige kussenparade. Nu op naar de volgende voorstelling en daarna naar het Ketelhuis voor de fijne beats van DJ Leroy Rey & Berenice. Wie weet valt daar nog een kus te halen: een teasende Hollandse -Nieuwe –kus.

vrijdag 6 november Ik Wil Je

'Taal is ongrijpbaar en toch zo tastbaar'


In haar zevende levensjaar ontdekte Kim Buntsma haar liefde voor taal. Vandaag de dag voert ze gegevens in op een kantoor. Een combinatie van die twee zaken is terug te vinden in haar stuk ‘Wat er wel niet is’, dat op Hollandse Nieuwe 11 werd opgevoerd. 'Wat er wel niet is' gaat over vier ambtenaren op een fictief kantoor, die de hele dag praten over koffie, papier en thee.

Wat fascineert je zo aan taal?
Ja, wat fascineert me zo aan taal… het lijkt alsof het pasbaar is, maar tegelijkertijd glipt het uit je handen. Van heel veel andere dingen denk ik ‘waarom zou ik me daar druk om maken’. Maar taal is zo ongrijpbaar en toch zo tastbaar. Ik ben er altijd wel mee bezig. Zo stond ik laatst op Waterlooplein na te denken over de economie. Dat er mensen zijn die altijd met die cijfertjes bezig zijn, en dan denk ik aan mijn eigen afschriften en dan denk ik: dat zijn eigenlijk ook woorden. Is taal wel wat taal is? Ik had ook iets anders kunnen kiezen. Muziek kan ook taal zijn. Maar wanneer is dat taal? Als het is opgenomen? Als ik mijn beroep had gemaakt van viool spelen had ik daar gestaan met een stuk hout in mijn handen. Ja, en dan had ik een stuk hout gehad. Ik weet het antwoord zelf ook nog niet en ik zal er ook wel over blijven nadenken.

Zou je kunnen zeggen dat hetgeen je zo aanspreekt in taal het mysterie is?
Tja, mysterie, mysterie… ik vind taal spannend, maar ook heel eng. Ja, ik vind mysteries leuk. Ik heb maar weinig nodig om iets spannend te vinden.

Je werkt op een kantoor. Kan je daar wat over vertellen?
Ik werk in een back office van een school. Ik ben de hele dag bezig met gegevens invoeren en uit het systeem halen.

Wat voor gegevens zijn dat? Wie hebben wat aan die gegevens?
Uhm… ja… (denkt lang na). Ja, de mensen die op die school werken.

Hoe dan? Voer jij de cijfers in of zo?
Nee, nee, dat niet. Ik moet ervoor zorgen dat de mensen op die school hun werk kunnen doen.

Wat heb je bijvoorbeeld vandaag gedaan?
Vandaag ben ik vooral bezig geweest met een telefoonlijn. Die deed het niet goed dus ik moest de hele tijd naar de techniek heen en weer. Tachtig procent van de dag ben je bezig met zorgen dat de communicatie goed werkt. Dan is er weer iets met de telefoon, dan sta ik in het printerhok waar ik carbonpapier wil oprollen, maar dan moet ik weer naar de techniek voor een apparaat. Dat mag niet handmatig.

Wat is jouw perceptie van het kantoorleven?
Mijn perceptie van het kantoorleven… ik vind al snel iets een kantoor. Ik heb veel in de horeca gewerkt en dat vind ik geen kantoor. Een kantoor is een plek waar kantoorartikelen onontbeerlijk zijn. Ik heb in een ziekenhuis gewerkt, dat vind ik geen kantoor. Bij een kantoor denk ik aan de overheid, of het belastingkantoor. Ja, in de horeca zijn natuurlijk ook kantoorartikelen nodig, voor het betalen van rekeningen en zo…

De vorige keer dat we elkaar spraken zei je dat mensen op kantoor ‘leuteren over niks’. Wat bedoel je daarmee?
Leuteren over niks… hmm… nou ja, op kantoor gaat het over hele kleine dingen. Je raakt heel snel kwijt waar het over gaat. In sommige bedrijven is het zo duidelijk. Als je in een bakkerij werkt dan sta je bij de toonbank, legt iemand geld neer en dan ben je bezig met een transactie. Maar in zo’n groot bedrijf waar zoveel mensen werken is het onderwerp gauw zoek. De helft van de tijd gaat de communicatie over communicatie. Misschien is het handig als ik een voorbeeld geef.

Graag!
Ik zit op kantoor. Ik kom aan, ik zet mijn pc aan, bekijk mijn post, zet koffie, en bedenk me dan dat ik tijdelijk ergens anders werk. En mijn collega, waar ik nauw mee samenwerk, die werkt nog op de andere plek. En ik bedenk me dat ik nog moet controleren of hij door de poortjes op het station is gekomen. Dus voordat ik aan het werk ga doe ik dat. Dan vraag ik: 'Ben jij met je abonnement door de poortjes gekomen?' En hij zegt: 'nee, jij wel?' 'Ja, ik wel.' 'Maar hoe ben je dan op je werk gekomen?' 'Ik ben met iemand door het poortje meegelopen.' En dan ben ik benieuwd hoe hij de volgende dag weer naar zijn werk zal komen.

Maar dat is toch niet leuteren over niks?
Nee, maar het geeft wel aan… ik vind het tekenend voor de uitzichtloosheid. Dan komt er weer een nieuwe database en moet je allemaal cursussen volgen. Er is altijd wel wat te zeuren op kantoor.

zaterdag 7 november 2009

Recensie The Tantric Room



'Ik ben een oprecht man'

Door Ilrish Kensenhuis

Keiharde muziek, opzwepend en een meer dan vol Machinegebouw. Er zitten zelfs mensen op de grond om een glimp op te vangen van wat hier gaat gebeuren. Dat 'wat' is de voorstelling The Tantric Room van performer en theatermaker Linar Ogenia (25).
Linar is 'hot'. Als een bokser in een arena springt hij geconcentreerd touwtje. Slechts gekleed in een zwart boksbroekje, lijkt het alsof hij zich voorbereid op de wedstrijd van zijn leven. Met de blik in zijn ogen spuwt hij vuur. If you can't stand the heat you have to get out now.

Leeuwen
Hardop vragen stellend moedigt Linar zichzelf aan. 'What do you want'?
Wat moet hij doen om te voldoen en waarom? Het antwoord blijft uit en dat maakt hem nog driftiger. Als een leeuw in de paartijd beweegt hij zijn bekken driftig in schokkerige paarbewegingen. Als de koning van de dieren heeft hij aan één heftige paarsessie niet genoeg.
'Hij moet het zeker weten'. Talloze keren herhaalt dit zich. Hij telt van 1 tot 8 en sluit af met een luid brullend orgasme. Het zweet gutst van zijn lichaam. Linar maakt met zijn bewegingen beeldtaal waarmee hij dierlijke en menselijke driften samen laat smelten. He's in charge en laat zien dat hij beschikt over een perfecte lichaamsbeheersing. Zijn lichaam weet zichtbaar wat het wil, nu zijn geest nog.

Persoonlijkheid
Om antwoorden te krijgen die moeten leiden tot die geestelijke balans toont Linar het publiek zijn persoonlijke palet. Hij is niet of juist niet de op seksbeluste man die vrouwen als lustobject ziet.
Hij is ook de gentleman. 'Uno hombre sencero' die vrouwelijk schoon uit het publiek weet te verleiden tot een spannende dans. De player met Antilliaanse tongval die likkend aan een theelepeltje een gedicht voordraagt komt ook voorbij. Evenals de jongen die zijn jeugdherinneringen heeft bewaard en briefjes voorleest van ex-vriendinnetjes. 'Ik hoop dat je als je naar de middelbare school gaat en ik je een keer tegen kom in de metro je niet vreemdgaat, want als je vreemd gaat maak ik je dood'. Duidelijk zit er dus meer achter zijn gedrag en zijn zoektocht naar geestelijke verruiming. Hij is gekwetst, in de war en op zoek naar het antwoord op de vraag 'hoe willen vrouwen dat mannen zich gedragen?'.
Ook bevraagt hij het publiek. 'Claim jij?', en provoceert hij voorzichtig. 'Wil jij hard gepakt worden, wil jij dat je hart gepakt wordt?'.
De voorstelling kent een hoog tempo. Linar switcht makkelijk tussen de verschillende kleuren op zijn palet. Hij brengt nuances aan en durft zicht kwetsbaar op te stellen.

Magie
Linar speelt alleen maar creëert met zijn spel het idee dat hij altijd een tegenspeler heeft. Door het publiek direct aan te spreken maakt hij hen deelgenoot van zijn de struggle die hij doormaakt.
Met zijn vragen, zijn directheid en de openheid van zaken die hij geeft weet hij de kijker het gevoel te geven dat je even in zijn hoofd mag kijken. Zo bereikt hij een van de dingen die het moeilijkste is om te doen in theater; spelen in en met het hier en nu en tegelijkertijd het publiek met je meenemen. The Tantric Room is een schouwspel van pieken, dalen, ervaringen en verlangens.
Een mooi verhaal over hoe een mens op zoek kan zijn naar zichzelf, in zichzelf.
Linars zoektocht naar geestelijke verruiming, de tantrische ervaring, eindigt waarschijnlijk niet waar The Tantric Room dat wel deed. Hij heeft vragen gesteld en antwoorden gekregen die op hun beurt genoeg vragen oproepen om antwoorden op te willen.

vrijdag 6 november 2009

Recensie Zaka de Klootzak

'O, en Zaka de Klootzak zit daar'.


Door Ilrish Kensenhuis

'Hebben jullie die documentaire gezien van die wijven die verslaafd zijn aan sex? Waar de fuck vind je dat soort wijven?' Zaka kijkt recht voor zich uit. Met zijn ogen speurt hij langs de gezichten van het publiek. Het door Omar Dahmani geschreven theaterstuk Zaka de Klootzak is lekker direct.
De sfeer is goed, de spelers staan op scherp en alle stoelen in het Machinegebouw zijn bezet.
Schrijver Omar Dahmani (19) speelde in verschillende kleine producties van MC maar laat als rapper ook behoorlijk van zich horen. Hij won de prijs Most Wanted 2009 en is verder vaste columnist voor jongerenmagazine Spunk en verschillende andere magazines.Omar nam deel aan de MC schrijfcursus om zich teksttechnisch te verrijken en schreef daar zijn eerste theaterstuk. Hij had hiervoor genoeg inspiratie, namelijk de momenten die hij zelf samen met zijn vrienden op menig bankje beleefde.

Wij zitten, wij praten, wij smoken
Zaka de Klootzak gaat over drie vrienden die elkaar iedere dag spreken. Ze delen hun gedachten, overpeinzingen en eigenaardigheden. En omdat ze elkaar zo vaak zien worden de gesprekken na verloop van tijd nogal bizar. Een groen bankje staat symbool voor de plek waar de jongens elkaar ontmoeten. Met een skyline van betondraad op de achtergrond bespreken zij tussen het blowen door hun visie op de wereld, hun perceptie van vrouwen, hun kindertijd en hun ergernissen. Met het script in de hand doen zij verslag van de gedachtenspinsels die Omar Dahmani heeft ontleend aan de gesprekken met zijn eigen vrienden.

Inkoppertjes
De personages Zaka, Roy en Aron (Sofian Abayahya, Lionel Leeuwin en Everon Jackson Hooi) zijn vleesgeworden taalwonders. Ze jongleren met de woorden die ze uitspreken en doen hierin niet voor elkaar onder. Vooral in de aansluiting is dit te merken. Het tempo is goed en de tekst blijft een geheel. De bevindingen, 'fucks' en beschuldigingen volgen elkaar in rap tempo op en maken ook op tijd plaats voor stiltes.
De tekst wordt bewust geplaatst, soms op elkaar maar vaak ook direct op het publiek. Regisseur Karim Traïda heeft duidelijk een presentatievorm willen creëren die dienstbaar is aan de tekst. De reading bevat alle ingrediënten die men nodig heeft om zich een beeld te vormen van een volledige voorstelling. Hoewel de acteurs bij vlagen spelen alsof ze de tekst niet geheel beheersen ontstaat nooit het gevoel dat zij niet ten dienste van de tekst spelen.

Profiteurs
Omar Dahmani refereert in de tekst aan de kindertijd van de personages. Als mensen over vroeger praten ontstaan vaak de mooiste en gekste verhalen. Herinneringen worden opgehaald en oud zeer komt boven drijven. Op het gegeven dat hij ooit een geheim van Zaka aan een meisje zou hebben doorverteld zegt Aron stellig dat het niet belangrijk is 'Money over bitches' stelt hij. Zaka krijgt de lachers op zijn hand als hij Aron eraan herinnert dat hij ooit zijn gameboy zonder batterijen aan hem teruggaf. Hij leende zijn vriend volgens eigen zeggen al 300 euro. Aron herinnert hem op zijn beurt aan het feit dat vriendschap niet gratis is. Er ontstaat ruzie, maar vrienden laten elkaar niet in de steek. Na het dimmen van de lichten zitten ze weer op het bankje, samen.

Talent
Zaka de Klootzak zit goed in elkaar. De tekst is prikkelend. Het simpele lichtontwerp en het decor complementeren elkaar. De gesprekken zijn herkenbaar en treffen doel. Drie jongens die over 'niets' praten lijken misschien saai maar dat is hier niet aan de orde.
De noodzaak om met elkaar te blijven praten is continue aanwezig.
Omar Dahmani gebruikt mooie taal. Zijn zinnen zijn af. Hiermee vlecht hij dingen die onlogisch lijken, logisch aan elkaar.
Hij heeft zichtbaar en hoorbaar talent voor taal. Talent hebben zeker ook de acteurs die zijn stuk ten tonele hebben gebracht. Zij hebben de mogelijkheden van de tekst bekeken en vanuit de essentie gewerkt. Zo heeft al dit talent kwaliteit gegenereerd. De 'echte' Zaka zat achter in de zaal. Hij heeft dat vast ook gezien.

Flirten met citaten in De Luchtballon

Door Michiel Bulthuis

Geduld verliest men het makkelijkst als men het niet bezit,’ leest hoofdpersoon Brian een klant in de bibliotheek de les. Zo begint De Luchtballon, een voorstelling die uit elkaar barst van poëtische teksten, tegeltjeswijsheden en filosofische overdenkingen.

De Luchtballon gaat over de ontluikende liefde tussen twee zeer belezen jonge mensen. Dat boeken een grote rol spelen blijkt al uit de aankleding van het stuk. Regelmatig dimmen de lichten en wordt het vertrek verlicht door een voorbij rollende stroom letters. De acteurs lopen allebei rond met een dik, opengeslagen boek in hun hand. Op de pagina’s hebben ze het script geplakt. Een slimme manier om een reading te geven en toch in de sfeer van het stuk te blijven.

Daniël Osei Bonsu schreef het stuk als inzending voor theaterfestival Hollandse Nieuwe 11. Woensdag 4 november ging zijn voorstelling, in regie van Saban Ol, in première. Bonsu’s karakters lijken wandelende citatenboeken. Ze spreken in wijsheden, levenslessen en gedichten. “Mensen die niets te zeggen hebben schrijven boeken,” citeert Nadieh (Wandana Biekram) als Brian (José Klaase) opbiecht bijna zijn eerste boek - ‘De wet van Brian’ - te hebben voltooid. “Mensen die veel te zeggen hebben, kunnen niet schrijven,” antwoordt hij daarop. Het is hun manier van flirten om continu de ander de loef af te steken. En er wordt wat afgeflirt.

Bonsu rijgt uitspraken die ogenschijnlijk geen verband hebben op een knappe manier aan elkaar. Daar zit meteen het gevaar van de voorstelling. Door de overkill aan grote woorden wordt de noodzaak om precies te begrijpen wat de teksten betekenen steeds minder. Het is zwaar om zoveel overdenkingen in zo’n korte tijd te verwerken. Elke zin is er eentje om over na te denken en daar krijgt de toeschouwer geen tijd voor. Bovendien vertelt iemand die continu in citaten praat eigenlijk niet zoveel.

Af en toe schemert plots de verhaallijn door. “Weten wat je vergeet is een vorm van herinneren,” zegt Nadieh om Brian ervan te overtuigen dat je aan je verleden niet ontkomt. Ze denken beide liever niet terug. Uiteindelijk doen ze dat toch. Het zijn dan niet slechts citatenboeken, maar mensen met een verleden. Dan wordt het stuk pas echt interessant. De wending waar dit in uitmondt is zeer verrassend.

De Luchtballon hangt aan elkaar van mooie zinnen. Een prestatie aan de kant van de schrijver, maar wat minder bombast zou de voorstelling goed doen.

De Luchtballon is nog te zien op zaterdag 7 november om 21.00.